Tri vitet e fundit, duke përfshirë edhe periudhën janar-korrik të këtij viti, në Kosovë janë kryer 133 vetëvrasje. Ndërsa sipas të dhënave të Policisë së Kosovës, në këtë periudhë kohore janë regjistruar 492 tentim-vetëvrasje.
Sipas psikologëve dhe sociologëve, problemet mendore janë të përditshme në të gjithë botën pa përjashtuar edhe Kosovën. Por që thonë se angazhimi i institucioneve për parandalimin e kësaj dukurie duhet të shtohet.
Fushatat dhe kampanjat sensibilizuese, dialogu social dhe mënjanimi i stigmës për shëndetin mendor, janë disa mënyra që sipas ekspertëve shëndetësorë do të ndikonin në uljen e numrit të vetëvrasjeve dhe tentim-vetëvrasjeve.
Për këso lloj probleme, në shumë vende të botës ekziston një “linjë jete” ku qytetarët drejtohen për të folur rreth problemeve të tyre në kushte anonimiteti, gjë që në Kosovë ka munguar qe një kohë të gjatë.
Por që nga nëntori i vitit 2019 kjo linjë është hapur edhe në Kosovë, e cila merret me njerëzit që kanë mendime për vetëvrasje apo edhe kanë nevojë të bisedojnë me dikë. Po ashtu kjo linjë ka 30 vullnetarë që punojnë nga ora 18:00 deri në orën 02:00 të mëngjesit.
Dorentina Podrimqaku, menaxhere e projektit në “Linjën e Jetës” tregon aktivitetet që i kanë ndërmarrë në muajin që i dedikohet parandalimit të vetëvrasjes.
“Ne gjatë tërë kohës jemi duke bërë edhe trajnime të ndryshme, edhe kampanja të ndryshme përmes rrjeteve tona sociale ku njerëzit munden me e vërejt mënyra qysh me u kujdes për vetën, mënyra se si me u kujdes edhe për tjetrin. Gjatë këtij muajit d.m.th që është edhe muaji i parandalimit të vetëvrasjes kampanja jonë e ka emrin ‘Fjalë për Fjalë’ që ka për qëllim që sa ma shumë me rrit bisedën për shëndetin mendor edhe me ditë se si po ndihen personat afër neve edhe me anë të kësaj po mundohemi që me ul stigmën për shëndetin mendor dhe me ul stigmën për vetëvrasjen,” ka thënë ajo për KP.
Psikologu klinik, Visar Sadiku thotë se muaji shtator duhet të shfrytëzohet në maksimum për të sensibilizuar opinionin rreth rëndësisë së shëndetit mendor, por edhe për të rritur përpjekjet për parandalimin e vetëvrasjeve.
“Jo rastësisht e kemi muajin shtator si fillim i muajit në të cilat ndoshta personat të cilët kanë pasur histori paraprake të problemeve për shëndetin mendor, është muaji i cili i provokon më tutje të agravohen në këto vështirësi. Me zgjatjen e netëve, me zgjatjen e errësirës si duket edhe kjo ndikon tek personat që kanë pasur depresion më herët të përkeqësohen simptomat e tyre, veçmas te personat që nuk pranojnë trajtime psikologjike ose ta tejkalojnë situatën në të cilën gjenden. Në aspektin psikologjik shpeshherë ekziston njëfarë lloj diskutimi që dëgjohet mes njerëzve që thotë se ata të cilët flasin për vetëvrasjen, ata nuk do ta bëjnë, problemi është që çdo herë që përmendet vetëvrasja është momenti më kritik në të cilin menjëherë duhet të merren të gjitha masat e nevojshme për ta parandaluar atë”, ka thënë Sadiku.
Batije Sylejmani-Kërqeli, sociologe, thotë se vetëvrasjet janë dukuri që mund të parandalohen, andaj kërkon nga mosha rinore që të mos ngurrojnë të këshillohen me psikologë dhe sociologë për problemet që ata mendojnë që po i rëndojnë.
Fushatat sensibilizuese dhe aktivitetet për të rinj, thotë se janë prej mënyrave që mund të ndikojnë në parandalimin e kësaj dukurie.
“Vetëvrasja zakonisht në krejt statistikat e shohim që ndodh zakonisht prej moshës 15 deri në 30, kjo është mosha kur të rinjtë kanë nevojë për aktivitete ma shumë, me hup kohën e tyre, me kalua kohën e tyre, me analizua energjinë e tyre në diçka të mirë të dobishme, mos me marr jashtëzakonisht të ngushtë jetën edhe mos me ia ngushtua vetit rrethin ma shumë. Çka mund të bëjmë ne si shoqëri? Ne mundemi me iniciua aktivitete për të rinjtë të cilat kishin me qenë të mira për ta, por gjithashtu edhe të mira për komunitetin. Për shembull mund të bëjmë fushata sensibilizuese që të rinjtë mos me ngurua me u këshillua me psikolog apo sociolog, apo individë kompetentë që munden atyre me iu ndihmua me e gjete vetën me ditë qysh me analizua energjinë e tyre”, ka treguar ajo.
Dita Botërore e Parandalimit të Vetëvrasjes, e shënuar më 10 shtator të çdo viti, ka si qëllim rritjen e ndërgjegjësimit dhe promovimin e masave parandaluese për zvogëlimin e numrit të vetëvrasjeve.
