Gazeta Times Colonisti ka kushtuar një shkrim Visar Gashit, berber në Kanada, dhe ndihmës që ai po i jep një ukrainasi të ri në moshë, i cili mezi ka arritur të ikë nga lufta në vendlindjen e tij.
Gashi, i cili po ashtu ka përjetuar luftën në Kosovë dhe dëbimin nga vendi i tij, po e ndihmon ukrainasin e ri i cili po ashtu ka ëndrra të mëdha.
Në maj, kur Visar Gashi mësoi për këtë fëmijë ukrainas që dinte të shkurtonte pak flokët, atij iu rikthye jehona e historisë së tij.
Visari – klientët e tij e quajnë Vic – ishte 21 vjeç kur ai dhe vëllai i tij Artori, dy vjet më i ri, u dëbuan me forcë nga Kosova e tyre amtare gjatë luftës me Serbinë në vitin 1999.
Ata po prisnin flokët në një kamp refugjatësh në Maqedoni (vetëm prerje zhurmash, për shkak të morrave) kur Kanadaja iu erdhi në ndihmë, duke fluturuar 5000 kosovarë në këtë vend me një transport ajror emergjent. Gashtë tani zotërojnë Berberhanen “Victoria’s Brothers” – dy dyqane, në fakt, një në Fort Street, tjetri në Langford.
Rruga Fort është vendi ku ne gjejmë Visarin në këtë ditë, duke parë nga rreshti i karrigeve të berberit, ku 17-vjeçari Oleksii Liashenko – klientët e quajnë Alex – po kujdeset për një klient.
“Ai erdhi pothuajse në të njëjtën situatë si unë”, thotë Visari. “Unë isha një prej tyre 20 vjet më parë”.
Kjo është arsyeja pse ai e tërhoqi Oleksiin në dyqan, e futi në rrugën për t’u bërë një berber i licencuar, duke ia hequr të gjitha shpenzimet që do të përballonte normalisht një fillestar.
Për Oleksiin ka qenë një vorbull. Në shkurt ai ishte vetëm një student tjetër në Kryvyi Rih, vendlindja e presidentit ukrainas Volodymyr Zelenskyy. Pastaj rusët pushtuan dhe befas të gjithë po përpiqeshin të bënin kokteje molotov dhe mjete antitank. Disa muaj më vonë, Oleksii ishte në rrugë, duke i çuar gjyshërit e tij përtej kufirit për në Hungari dhe një fluturim për në Kanada, ku kishte një teze në Victoria.
Pikërisht ndërsa paketonte disa rroba për atë eksod – këpucë shtesë, të brendshme, disa bluza – ai u mahnit nga sa shumë po linte pas. Nuk ka më studime për logjistikën e aviacionit në kolegj. Nuk ka më jetë në shtëpi me nënën e tij farmaciste dhe babanë shofer kamioni. Jo më miq.
“Kjo ktheu drejtimin e jetës sime”, thotë ai për luftën.
Ai është mirënjohës për atë që ka. “Më pëlqejnë njerëzit këtu.” Kanadezët kanë qenë mikëprites. “Askush nuk thotë ‘Kthehu në vendin tënd.” Të huajt i dhanë Oleksiit dhe gjyshërve të tij vend për të jetuar.
Ai flet për të shkuar në kolegj, për të marrë një patentë shoferi, për të fituar mjaftueshëm për të marrë me qira një vend dhe për të ndihmuar në sjelljen e prindërve të tij këtu këtë vjeshtë.
Adoleshenti është mirënjohës për njerëzit në berberhane. “Ata janë si një familje e dytë për mua.” Megjithatë, shumë për të mësuar, si për berberin – “Unë jam duke praktikuar, praktikuar çdo ditë – dhe jetën kanadeze”.
Puna është se Oleksii është një nga ata me fat. Kanadezët, aq të zhytur nga lufta këtë pranverë, kanë lejuar që vëmendja e tyre të largohet. Mbështetja është ngadalësuar në një rrjedhë, edhe pse ukrainasit hyjnë brenda. Në mars dhe prill, telefoni në Qendrën Kulturore të Ukrainës në Victoria’s ra gjatë gjithë ditës me oferta ndihme. Sot, menaxherja e zyrës Victoria Grando mund të ketë një bisedë të pandërprerë. Kjo nuk është një gjë e mirë.
Çfarë kanë nevojë për të ardhurit? “Strehim dhe punë”, thotë ajo. Puna për ata që nuk dinë të flasin anglisht është veçanërisht e pakët.
Presidenti i qendrës kulturore Devon Sereda Goldie thotë se 348 ukrainas janë vendosur në ishullin Vankuver përmes grupit ombrellë Help Ukraine VI. Ajo vlerëson se 150 të tjerë janë ndihmuar nga familja ose kanë ardhur në mënyrë të pavarur.
Shumë të tjerë janë në radhë: Ka 2000 emra në listën e pritjes, por më pak se 10 familje pritëse të ishullit Vankuver mbeten të disponueshme për t’i strehuar ata.
Burimet nuk kanë mbajtur ritmin me kërkesën. Qendra kulturore ka përdorur donacione nga publiku për të paguar testet mjekësore të mandatuara që kushtojnë rreth 300 dollarë për person, por ato para pothuajse janë zhdukur tani. Donacionet po shterojnë.
Megjithatë, njerëzit që mbërritën në Kanada si refugjatë nuk harrojnë se si është. Visar Gashi kujton se ishte kthyer në Ballkan, duke mbajtur unazën e fejesës me muaj, duke dashur që të kthehej paqja përpara se t’i propozonte të dashurës së tij Editës. Ai më në fund hoqi dorë nga pritja dhe ngriti pyetjen edhe pse luftimet ishin ndezur. “Nuk doja të vdisja me unazën në xhep”, tha ai. Visari dhe Edita tani kanë tre fëmijë të lindur në Kanada, të cilët nuk e dinë se si është lufta.
Pikërisht pranë berberhanes Fort Street është një tjetër biznes në pronësi të refugjatëve, restoranti Pho Vy i Hiep Nguyen. Në vitet 1980, ai për pak u mbyt ndërsa po ikte nga Vietnami për në Filipine, ku kaloi dy vjet në një kamp refugjatësh. Në Victoria, ai u ngjit në shkallë: portier 2,50 dollarë në orë, pastaj pjatalarëse, pastaj kuzhinier. Kaluan tetë vjet përpara se ai më në fund të ribashkohej me gruan dhe djalin që kishte lënë në Vietnam. Ai shpreh mirënjohjen e tij ndaj Kanadasë që i lejoi atyre një të ardhme këtu.
Ju mund të gjeni histori të tilla në të gjithë vendin. Më shumë se 60,000 njerëz me varkë arritën këtu nga Vietnami. Një çerek milion refugjatë erdhën në Kanada pas Luftës së Dytë Botërore. 37,000 hungarezë të tjerë erdhën këtu pas kryengritjes së dështuar të vitit 1956 dhe 11,000 çekosllovakë pasi Moska shtypi Pranverën e Pragës në 1968. Kohët e fundit, 69,000 sirianë gjetën siguri midis nëntorit 2015 dhe tetorit 2019. Rreth 17,000 afganë kanë mbërritur që nga vera e kaluar.
Që nga java e kaluar, 65,000 njerëz të lindur në Ukrainë kishin hyrë në Kanada këtë vit. Nuk mund të thuhet se sa u dëbuan nga pushtimi, pasi në numër përfshihen edhe ata me status banor të përhershëm ose që kanë ardhur si turistë apo studentë. Më shumë po vijnë: Gjithsej 263,753 leje qëndrimi të përkohshme ishin miratuar deri më 20 korrik.
Mendoni njerëzit, jo numrat. Njerëz që kujtojnë se sa e vështirë ishte të jetosh në vendlindje dhe sa e vështirë ishte të gjenin këmbët e tyre dikur këtu.
