Ditët në Tokë po zgjaten, shkencëtarët llogaritin se si janë rritur me gjashtë orë gjatë 1.4 miliardë viteve për shkak të gravitetit të hënës.
Sa më shumë të lëvizë hëna, aq më pak tërheqje gravitacionale ushtron në planet dhe aq më të gjata do të bëhen ditët në Tokë.
Dobësimi i tërheqjes midis Tokës dhe Hënës ka rezultuar në ngadalësimin e rrotullimit të planetit, duke i marrë më shumë kohë për të përfunduar një rrotullim 360°.
Një studim i ri që rindërton historinë e Tokës ka zbuluar se 1.4 miliardë vjet më parë ditët në Tokë zgjasin pak më shumë se 18 orë.
Studiuesit zbuluan se ditët më të shkurtra shkaktoheshin, të paktën pjesërisht, nga afërsia më e afërt e Hënës me Tokën.
Sa më afër sipërfaqes së planetit të ishte hëna, aq më e fortë ishte tërheqja e saj gravitacionale dhe aq më shpejt e bënte Tokën të rrotullohej.
Kjo kontribuoi që ditët në Tokë të zgjasin gjashtë orë më pak se sot.
Profesor Stephen Meyers, i Universitetit të Wisconsin-Madison dhe bashkëautor i studimit, tha: “Ndërsa hëna largohet, Toka është si një patinator që rrotullohet, i cili ngadalëson shpejtësinë ndërsa shtrin krahët”.
Profesor Meyers dhe ekipi i tij u përpoqën të përshkruanin se si marrëdhënia midis Tokës dhe Hënës ka ndryshuar me kalimin e kohës.
Ata përdorën një metodë komplekse statistikore që lidh teorinë astronomike me vëzhgimin gjeologjik – të njohur si astrokronologji.
Duke përdorur këtë metodë, ata ishin në gjendje të shikonin pas në të kaluarën gjeologjike të Tokës dhe të rindërtonin historinë e sistemit diellor.
Profesor Meyers tha: ‘Një nga ambiciet tona ishte të përdornim astrokronologjinë për të treguar kohën në të kaluarën më të largët, për të zhvilluar shkallët kohore shumë të lashta gjeologjike.
“Ne duam të jemi në gjendje të studiojmë shkëmbinjtë që janë miliarda vjet të vjetër në një mënyrë që është e krahasueshme me mënyrën se si ne studiojmë proceset moderne gjeologjike.”
Lëvizja e një planeti në hapësirë ndikohet nga trupat e tjerë astronomikë që ushtrojnë forcë mbi të, duke përfshirë planetët dhe hënat e tjera.
Të gjitha këto kontribuojnë në ndryshimet në mënyrën se si çdo planet, përfshirë Tokën, rrotullohet rreth boshtit të tij.
Këto ndryshime, të shkaktuara nga disa trupa gravitacionalë që tërheqin një planet, njihen kolektivisht si cikle Milankovitch.
Këto përcaktojnë se ku shpërndahet rrezet e diellit në Tokë, e cila nga ana tjetër do të ndryshojë ritmet klimatike të planetit.
Gjatë miliarda viteve, koha ka ndryshuar ndjeshëm në Tokë, sepse Sistemi Diellor ka shumë pjesë lëvizëse, duke përfshirë planetët e tjerë që rrotullohen rreth diellit.
Ndryshimet e vogla në këto pjesë lëvizëse mund të përhapen shpejt në ndryshime të mëdha miliona vjet më vonë – por deri më tani, përpjekja për të identifikuar origjinën e këtyre dallimeve ka qenë e pamundur.
Vitin e kaluar, profesori Meyers dhe kolegët e tij besojnë se kanë thyer kodin duke studiuar sedimentet nga një formacion shkëmbor 90 milion-vjeçar i cili kapi ciklet klimatike të Tokës.
Megjithatë, sa më mbrapa në rekord profesori Meyers dhe kolegët e tij janë përpjekur të shkojnë, aq më pak të besueshme janë përfundimet e tyre.
Për shembull, hëna aktualisht po largohet nga Toka me një shpejtësi prej 1.5 inç (3.82 centimetra) në vit.
Duke përdorur këtë ritëm të sotëm, shkencëtarët e ekstrapoluar në kohë llogaritën se “përtej rreth 1.5 miliardë vjet më parë, hëna do të kishte qenë aq afër sa ndërveprimet e saj gravitacionale me Tokën do ta kishin copëtuar hënën”.
Megjithatë, shkencëtarët e dinë se hëna është 4.5 miliardë vjeç – duke demonstruar pasaktësitë në llogaritjet e tyre.
Profesor Meyers ishte në gjendje ta korrigjonte këtë duke përdorur hulumtimin e kryer nga Profesor Alberto Malinverno, Profesor i Kërkimit Lamont në Kolumbia.
Bashkautori i studimit tha: ‘Ishte emocionuese sepse, në një farë mënyre, ju e ëndërroni këtë gjatë gjithë kohës; Unë isha një zgjidhje në kërkim të një problemi.’
SHKENCËTARËT NUK PAJTOHEN SE SI ËSHTË FORMUAR HËNA POR SHUMË BESOJNË SE ISHTE REZULTATI I NJË NDIKIMI MIDIS TOKËS DHE NJË PLANET TJETËR
Shumë studiues besojnë se hëna u formua pasi Toka u godit nga një planet me madhësinë e Marsit miliarda vjet më parë.
Kjo quhet hipoteza e ndikimit gjigant.
Teoria sugjeron se hëna është e përbërë nga mbeturinat e mbetura pas një përplasjeje midis planetit tonë dhe një trupi rreth 4.5 miliardë vjet më parë.
Trupi që përplaset ndonjëherë quhet Theia, sipas Titanit mitik Grek që ishte nëna e Selenës, perëndeshës së hënës.
Por një mister ka vazhduar, i zbuluar nga shkëmbinjtë që astronautët e Apollo-s sollën nga Hëna: Pse Hëna dhe Toka janë kaq të ngjashme në përbërjen e tyre?
Disa teori të ndryshme janë shfaqur gjatë viteve për të shpjeguar shenjat e ngjashme të gishtërinjve të Tokës dhe Hënës.
Ndoshta ndikimi krijoi një re të madhe mbeturinash që u përzien plotësisht me Tokën dhe më pas u kondensuan për të formuar hënën.
Ose Theia mund të ketë qenë, rastësisht, kimikisht e ngjashme me Tokën e re.
Një mundësi e tretë është që hëna të jetë formuar nga materiale prej dheu dhe jo nga Theia, megjithëse ky do të kishte qenë një lloj ndikimi shumë i pazakontë.
Përfundimisht ekipi ishte në gjendje të parashikonte me besueshmëri ndryshimet në drejtimin e boshtit të rrotullimit të Tokës – dhe formën e orbitës së saj – duke përdorur shtresa shkëmbi.
Studimi ekzaminoi Formacionin Xiamaling 1.4 miliardë vjeçar nga Kina Veriore dhe një rekord 55 milionë vjeçar nga Walvis Ridge, në Oqeanin Atlantik jugor.
Duke studiuar shtresat e shkëmbinjve, ekipi ishte në gjendje të përcaktonte gjatësinë e ditës dhe distancën midis Tokës dhe Hënës.
Profesor Malinverno tha: ‘Në të ardhmen, ne duam ta zgjerojmë punën në intervale të ndryshme të kohës gjeologjike.
Profesor Meyers shtoi: ‘Të dhënat gjeologjike janë një observator astronomik për sistemin e hershëm diellor.
“Ne po shikojmë ritmin e tij pulsues, të ruajtur në shkëmb dhe historinë e jetës.”
Studimi u botua në Proceedings of the National Academy of Sciences.
