Shkrirja e shpejtë e akullit të Antarktidës po shkakton një ngadalësim dramatik në rrymat e thella të oqeanit dhe mund të ketë një efekt katastrofik në klimën, paralajmëron një raport i ri.
Rrjedhat e ujërave të thella që nxisin rrymat e oqeanit mund të ulen me 40% deri në vitin 2050, thotë një ekip shkencëtarësh australianë.
Rrymat bartin nxehtësi, oksigjen, karbon dhe lëndë ushqyese jetike në mbarë globin.
Hulumtimet e mëparshme sugjerojnë se një ngadalësim i rrymës së Atlantikut të Veriut mund të shkaktojë që Evropa të bëhet më e ftohtë.
Studimi, i botuar në revistën Nature, paralajmëron gjithashtu se ngadalësimi mund të zvogëlojë aftësinë e oqeanit për të thithur dioksid karboni nga atmosfera.
Raporti përshkruan se si rrjeti i rrymave oqeanike të Tokës është pjesërisht i nxitur nga lëvizja poshtë e ujit të kripur të ftohtë dhe të dendur drejt shtratit të detit pranë Antarktidës.
Por ndërsa uji i freskët nga mbulesa e akullit shkrihet, uji i detit bëhet më pak i kripur dhe i dendur, dhe lëvizja poshtë ngadalësohet.
Këto rryma të thella oqeanike, ose “përmbysje”, në hemisferat veriore dhe jugore kanë qenë relativisht të qëndrueshme për mijëra vjet, thonë shkencëtarët, por ato tani po prishen nga ngrohja e klimës.
“Modelimi ynë tregon se nëse emetimet globale të karbonit vazhdojnë me ritmin aktual, atëherë përmbysja e Antarktidës do të ngadalësohet me më shumë se 40 për qind në 30 vitet e ardhshme – dhe në një trajektore që duket se po shkon drejt kolapsit,” tha udhëheqësi i studimit, profesori Matthew England. .
“Nëse oqeanet do të kishin mushkëri, ky do të ishte një prej tyre,” tha Prof England, një oqeanograf në Universitetin e Uellsit të Ri Jugor të Sidneit, në një konferencë shtypi.
Dr Adele Morrison, e cila kontribuoi në raport, shpjegoi se me ngadalësimin e qarkullimit të oqeanit, uji në sipërfaqe arriti shpejt kapacitetin e tij thithës të karbonit dhe më pas nuk u zëvendësua me ujë jo të ngopur me karbon nga thellësi më të mëdha.
Studimi i Atlasit i vitit 2018 zbuloi se sistemi i qarkullimit të Oqeanit Atlantik ishte më i dobët se sa kishte qenë për më shumë se 1000 vjet dhe kishte ndryshuar ndjeshëm në 150 vitet e fundit.
Ai sugjeroi se ndryshimet në qarkullimin e përmbysjes së Meridionit të Atlantikut (Amoc) të ngjashëm me rripin transportues mund të ftohin oqeanin dhe Evropën veriperëndimore dhe të ndikojnë në ekosistemet e detit të thellë.
Një përshkrim i bujshëm i mbylljes së Amoc u shfaq në filmin e vitit 2004 për fatkeqësitë klimatike “The Day After Tomorrow”.
Por Dr Morrison tha se një ngadalësim i përmbysjes jugore do të kishte më shumë ndikim në ekosistemet detare dhe vetë Antarktidën.
“Përmbysja sjell lëndë ushqyese që janë zhytur deri në fund kur organizmat vdesin… për të rifurnizuar lëndët ushqyese për ekosistemin global dhe peshkimin”, tha ajo për BBC.
“Implikimi tjetër më i madh që mund të ketë është një reagim se sa pjesë e Antarktidës shkrihet në të ardhmen. Ai hap një shteg për ujërat më të ngrohta që mund të shkaktojnë rritje të shkrirjes, e cila do të ishte një reagim i mëtejshëm, duke vendosur më shumë ujëra të shkrirë në oqean dhe duke ngadalësuar ul qarkullimin edhe më shumë”, shtoi ajo.
Shkencëtarët shpenzuan 35 milionë orë kompjuterike gjatë dy viteve për të prodhuar modelet e tyre, të cilat sugjerojnë se qarkullimi i thellë i ujit në Antarktik mund të ngadalësojë me dyfishin e shkallës së rënies në Atlantikun e Veriut.
“[Është] mahnitëse të shohësh që kjo të ndodhë kaq shpejt,” tha klimatologu Alan Mix nga Universiteti Shtetëror i Oregonit, një bashkëautor i vlerësimit të fundit të Panelit Ndërqeveritar për Ndryshimet Klimatike (IPCC).
“Duket se po fillon shpejtësinë tani. Ky është lajmi kryesor,” i tha ai Reuters.
Efekti i ujërave të shkrirë të Antarktidës në rrymat e oqeanit nuk është përfshirë ende në modelet e IPCC mbi ndryshimin e klimës, por do të jetë “i konsiderueshëm”, tha Prof England.
