Kanë kaluar 26 vjet nga masakrimi i burrave dhe djemve në qytetin lindor boshnjak të Srebrenicës, por çdo vit më shumë trupa gjenden dhe rivarrosen dhe çdo vit të mbijetuarit – kryesisht gra – kthehen për të përkujtuar baballarët dhe vëllezërit, burrat dhe djemtë e tyre.
Të paktën 8,000 burra dhe djem, kryesisht myslimanë, u ndoqën nëpër pyje në dhe përreth Srebrenicës nga trupat serbe në atë që konsiderohet masakra më e rëndë ndaj civilëve në Evropë që nga Lufta e Dytë Botërore.
![A picture taken on July 11, 1995, shows an elderly Muslim woman and her husband getting treatment for injuries inflicted on them by Serb military forces as they fled the eastern Bosnia enclave of Srebrenica. The man on the right died shortly after the picture was taken. [Odd Andersen/AFP]](https://www.aljazeera.com/wp-content/uploads/2020/07/2f6052f210424cf59314452b70866133_8.jpeg?fit=1170%2C784)
Kurse sot do të varrosen eshtrat e 19 viktimave të gjenocidit në Srebrenicë në Qendrën Përkujtimore Potoçari.
Lufta e Bosnjës goditi tre fraksionet kryesore të vendit – serbët, kroatët dhe muslimanët boshnjakë – kundër njëri-tjetrit pas shpërbërjes së Jugosllavisë. Më shumë se 100,000 njerëz u vranë në konflikt përpara se një marrëveshje paqeje të ndërmjetësohej në 1995.
Ajo që ndodhi në Srebrenicë ishte një shenjë turpi për bashkësinë ndërkombëtare pasi qyteti ishte shpallur një “strehë e sigurt” e SHBA-së për civilët në 1993.
Kur forcat serbe boshnjake depërtuan dy vjet më vonë, rreth 15,000 burra dhe djem myslimanë të Bosnjës u larguan në pyll. Dhe dy herë më shumë banorë të tmerruar nxituan për në kompleksin e OKB-së në atë që dikur ishte një zonë industriale në hyrje të qytetit, me shpresën se paqeruajtësit holandezë të OKB-së do t’i mbronin ata.
Sidoqoftë, paqeruajtësit vëzhguan të pafuqishëm derisa trupat serbe morën rreth 2.000 burra dhe djem nga kompleksi për ekzekutim ndërsa po transportonin gratë dhe vajzat në territorin e mbajtur nga qeveria Boshnjake. Ndërkohë, në pyllin përreth Srebrenicës, ushtarët serbë gjuanin boshnjakët që largoheshin, pasi myslimanët boshnjakë njihen ndryshe, duke i vrarë ata një nga një.
Vrasësit u përpoqën të fshehin provat e gjenocidit, duke grumbulluar pjesën më të madhe të trupave në varre masive të bëra me nxitim, të cilat ata më pas i gërmuan me buldozerë dhe shpërndanë kufomat nëpër vendet e shumta të varrimeve.
Një gjykatë e posaçme e OKB-së për krimet e luftës në Hagë dhe gjykatat në Ballkan kanë dënuar afër 50 serbë boshnjakë, përfshirë udhëheqësin e tyre të lartë civil të kohës së luftës, Radovan Karadzic dhe komandantin e tij ushtarak, Ratko Mladic, me më shumë se 700 vjet burg për krimet e Srebrenicës.
Ndërsa çdo vit, gratë kthehen për të vajtuar të vdekurit e tyre./Gazeta Sinjali/
