Ekspertët ligjorë të Kosovës kanë gjetur disa vërejtje serioze sa i përket zbatimit të masave të vëna nga ministria e Shëndetësisë, dhe arrestimit të personave që nuk po i respektojnë këto masa.

Paneli Këshillues i Ekspertëve Ligjorë-Kosovë thotë se është duke ndjekur me shqetësim zbatimin e masave të Ministrisë së Shëndetësisë në raport me të drejtat dhe liritë themelore të garantuara me Kushtetutë dhe ligj, me theks të veçantë privimin e kundërligjshëm nga liria të personave që nuk respektojnë masat në fuqi.

“Paneli Këshillues i Ekspertëve Ligjorë-Kosovë si pjesë e Panelit Këshillues të Ekspertëve Ligjor-Evropë, në asnjë rrethanë nuk konteston legjitimitetin dhe domosdoshmërinë e masave të ndërmarra nga institucionet kompetente për të parandaluar dhe luftuar pandeminë COVID-19, dhe që për qëllim ka ruajtjen e shëndetit publik në Kosovë”, thuhet në komunikatë.

Paneli tutje thotë se arrestimi i qytetarëve që nuk zbatojnë masat është veprim i kundërligjshëm dhe cënon rëndë të drejtat e qytetarëve të Kosovës.

“Pa komentuar mbi ligjshmërinë e vendimit të sipër përmendur të MSh – së, duke konsideruar se çdo vendim është i ligjshëm derisa një gjykatë kompetente të mos e konstatojë kundërligjshmërinë e të njëjtit, si dhe pa trajtuar apo diskutuar masat e ndërmarra, legjitimiteti dhe nevoja e të cilave në këtë fazë pandemie është e padiskutueshme, konsiderojmë se arrestimi i qytetarëve për mosrespektim të masave të përcaktuara në Vendimin e Ministrisë së Shëndetësisë (MSh) është veprim i kundërligjshëm dhe cënon rëndë të drejtat e qytetarëve të Republikës së Kosovës”, thuhet në komunikatë.

Në këtë drejtim, Penali i Ekspertëve thotë se parimi i legalitetit është parim bazë  juridiko-penal i mishëruar në sistemin tonë të Republikës së Kosovës, sipas të cilit askush nuk guxon të dënohet për vepër penale që nuk është caktuar në ligj si vepër penale, dhe kjo e drejtë nuk mund të dërgohet në asnjë rrethanë qoftë në gjendje emergjente apo edhe në kohën e shpalljes së gjendjes së jashtëzakonshme.

“Parimi i ligjshmërisë është një digë e fuqishme e mbrojtjes së të drejtave dhe lirive themelore të njeriut kundër arbitraritetit të organeve shtetërore andaj edhe të gjitha institucionet në Kosovë duhet që këtë parim ta zbatojnë në përpikëri”, thuhet në reagim.

Në këtë drejtim, Paneli Këshillues i Ekspertëve Ligjor-Kosovë, në pajtim edhe me rekomandimet e Panelit Këshillues të Ekspertëve Ligjor-Evropë, rekomandon:

Rekomandime për Policinë:

Të ndalet praktika e  arrestimit dhe ndalimit të njerëzve për vepra që kanë të bëjnë me kundërvajtje.

Policia e Kosovës në bashkëpunim me institucionet që zbatojnë ligjin të shqiptojnë gjoba administrative në pajtim me ligjet e aplikueshme.  Kjo, për shembull, është bërë tashmë në disa qytete të mëdha në SH.B.A.

Rekomandime për Prokurorë dhe Gjyqtarë:

Prokurorët dhe Gjykatësit duhet të sigurohen që gjatë kësaj periudhe të respektohen të drejtat dhe liritë themelore të njeriut.

Mos kërkoni ose mos vendosni paraburgim përveç në raste të jashtëzakonshme.

Mos kërkoni nga të pandehurit të lajmërohen fizikisht gjatë periudhës paraprake (kërkoni përmes telefonit ose lloje të tjera të mbikëqyrjes në distancë) dhe mos impononi ndonjë lloj pune ose kërkese për trajtim (këto mund të mos jenë të disponueshme).

Mos i penalizoni njerëzit e vendosur në mënyrë të pasigurt ose shtetasit e huaj duke i konsideruar ata si rreziqe fluturimi de-fakto.

Mos i zgjatni urdhrat e paraburgimit pa u siguruar që kjo është e domosdoshme dhe që nuk ka asnjë alternativë tjetër në duke pasur parasysh kushtet e ndryshuara të shëndetit publik.

Shqyrtoni listat aktuale të të burgosurve në procedurë paraprake dhe në mënyrë aktive lironi sa më shumë që është e mundur, duke u dhënë përparësi atyre që kanë probleme shëndetësore apo janë të moshuar.

Rekomandime për Avokatët:

Avokoni fuqishëm për lirimin e pakushtëzuar në çdo rast, për shkak të rrezikut të përgjithshëm të shëndetit publik. Punoni me kolegët tuaj për të shkëmbyer prova dhe modele të shkurtra, siç kanë bërë avokatët në Belgjikë dhe Francë.

Këmbëngulni që gjykata të shpjegojë (rast pas rasti) pse një alternativë e paraburgimit nuk është e mundshme, duke pasur parasysh rrezikun për jetën e personit duke i vendosur ata në paraburgim.

Menjëherë parashtroni ankesë kur kjo nuk është bërë.

Insistoni në thirrje telefonike pa pagesë apo thirrje me video me klientët e ndaluar që të vazhdojnë të kryejnë detyrat ndërsa vizitat mund të kufizohen për shkak të shqetësimeve shëndetësore.

Rekomandime për Burgjet:

Siguroni që personat që janë të burgosur dhe janë në procedurë kanë mundësinë të  takojnë personalisht avokatët e tyre dhe kur kjo nuk është e mundur, të sigurohet qasja e pandërprerë, falas në linjat telefonike në mënyrë konfidenciale dhe video linqe për të lejuar të paraburgosurit të ushtrojnë të drejtën e tyre për qasje në avokat.

Ndalimet e vizitave nga avokatët, miqtë dhe familjarët, të burgosurve duhet t’u kufizohen në rreziqe specifike dhe në kohë në mënyrë që të lejohet qasja fizike kurdo që është  e mundur.

Sigurimi i pajisjeve mbrojtëse në vend të kufizimit të qasjes për avokatët dhe monitoruesit.

Monitoruesit e burgjeve duhet të kenë qasje të pandërprerë në të gjitha objektet, përfshirë njësitë e karantinës.

Instituti i Kosovës për Drejtësi në bashkëpunim me CLARD, Fair Trials Europe dhe Komitetin  e Helsinkit, janë në proces të zbatimit të projektit “Avancimi i të drejtave të pandehurve në procedurë penale”, mbështetur nga Ambasada Holandeze në Prishtinë përmes Projektit MATRA. Në kuadër të këtij projekti është themeluar edhe Paneli Këshillues i Ekspertëve Ligjorë- Kosovë (LEAP Kosovo). /GazetaSinjali/